Is vertalen een wetenschap of een kunst?

Voor we beslissen of vertalen een wetenschap of een kunst is, moeten we eerst de volgende vraag beantwoorden: wat is vertalen?

Vertalen is het omzetten van ideeën, woorden en informatie van de ene taal naar de andere, waarbij de oorspronkelijke betekenis van de tekst behouden blijft. Hiervoor is een grondige kennis van de woordenschat, de zinsbouw en de grammatica van de werktalen nodig. Bovendien is een begrip van de culturele context essentieel. Bij het vertaalwerk moet er ook rekening worden gehouden met de culturele context van zowel de bron- als de doeltaal.

Wetenschap

De vertaling moet nauw met het origineel overeenkomen. Hiervoor wordt een specifieke procedure gevolgd. Een vertaler kan ervoor kiezen om de tekst systematisch te analyseren en zin voor zin te beslissen welke grammatische structuren er behouden moeten worden. Het is mogelijk dat hij veel met het woordenboek werkt, om het woord te vinden dat de betekenis van het origineel exact overbrengt. Dat is vereist als precisie essentieel is.

Dit is bijvoorbeeld het geval voor juridische documenten zoals geboorteaktes, rijgeschiedenissen, diploma's van het secundair onderwijs en officiële zakendocumenten. Aangezien deze vertalingen bedoeld zijn om als juridisch equivalent te fungeren, moeten ze met de grootste nauwkeurigheid worden vertaald. In deze gevallen moet de vertaler een beroep doen op zijn kennis van de zinsbouw, grammatica en woordenschat om tot een nauwkeurige vertaling te komen. In dit scenario is vertalen eerder een wetenschap.

Kunst

Aan de andere kant lenen sommige vertalingen zich tot een vrijere overdracht van de boodschap. Vertalingen van literatuur, kunst en zakenpresentaties zijn voorbeelden van vertalingen die vrijer kunnen worden geïnterpreteerd. De vertaling moet uiteraard wel het origineel volgen.

Maar het behouden van de exacte formulering is minder belangrijk dan een vlotte stijl in de doeltaal. De vertaling moet door het nieuwe publiek immers vlot kunnen worden gelezen. Stelt u zich bijvoorbeeld voor dat iemand een roman van het Russisch naar het Engels aan het vertalen is. In een dergelijke situatie moet het Engelssprekende publiek de roman onmiddellijk kunnen begrijpen, alsof die oorspronkelijk in het Engels was geschreven. Aangezien dit soort vertalingen een vlotte stijl en sterke schrijfvaardigheden vereist, heeft het meer iets weg van kunst.

Cultuur

Zich bewust zijn van de culturele verschillen tussen talen is ook een belangrijk aspect tijdens het vertalen. Vele vertalers brengen lange periodes door in de landen waar hun werktaal wordt gesproken. Cultureel bewustzijn is moeilijk te onderwijzen, je leert het eerder via onderdompeling. Door in een andere cultuur te leven, leren vertalers de nuances en subtiele betekenisverschillen van de taal. Zo kunnen ze de onderliggende betekenis van elke uitdrukking in de doeltaal overbrengen. In dit aspect is vertaling ook een vorm van kunst.

Samengevat

Vertaling kan zowel als een wetenschap als als een kunst worden beschouwd, afhankelijk van de situatie. Officiële vertalingen vereisen bijna een woord voor woord vertaling om als een beëdigd document in de doeltaal te fungeren. Andere vertalingen zoals literatuur of de lokalisatie van websites moeten rekening houden met subtielere nuances. Deze vertalingen steunen op de vaardigheid van de vertaler om de oorspronkelijke betekenis te vatten en die op een bijna artistieke wijze over te kunnen brengen.